Pył zawieszony PM10 i PM2,5 – skąd się bierze i jakie są normy?

Zanieczyszczenie powietrza to temat, który z roku na rok zyskuje na znaczeniu – szczególnie w okresie jesienno-zimowym, kiedy jakość powietrza w wielu polskich miastach drastycznie się pogarsza. W centrum zainteresowania są przede wszystkim pyły zawieszone PM10 i PM2,5, które należą do najgroźniejszych zanieczyszczeń atmosferycznych. Dlaczego są tak niebezpieczne? Jakie są ich źródła, normy i jak chronić przed nimi zdrowie? Oto wszystko, co warto wiedzieć.

Czym są pyły zawieszone?

Pył zawieszony to mieszanina drobnych cząsteczek stałych i kropelek cieczy unoszących się w powietrzu. Ich rozmiar jest tak niewielki, że mogą być niewidoczne gołym okiem, ale wystarczająco mały, by przenikać do naszych płuc, a nawet do krwiobiegu. Pyły dzieli się ze względu na wielkość cząstek:

• PM10 – cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów (μm),
• PM2,5 – jeszcze drobniejsze, o średnicy poniżej 2,5 mikrometra.

To właśnie pyły PM2,5 uznaje się za najbardziej szkodliwe pyły dla człowieka, ponieważ z łatwością przenikają przez barierę pęcherzyków płucnych i trafiają do krwi, wywołując szereg poważnych chorób.

Skąd się bierze pył zawieszony?

Źródła emisji pyłów zawieszonych dzielimy na naturalne i antropogeniczne (czyli związane z działalnością człowieka).

Do głównych źródeł emisji PM10 i PM2,5 należą:

• spalanie paliw stałych w piecach, kotłach i kominkach (głównie węgiel i drewno),
• ruch drogowy – emisje z rur wydechowych, ścieranie opon i nawierzchni,
• przemysł – szczególnie cementownie, huty, elektrownie,
• rolnictwo – emisje wtórne z pól,
• działalność budowlana – pylenie z placów budów,
• pożary lasów i terenów rolniczych,
• w mniejszym stopniu - erozja, burze piaskowe, pyłki roślinne.

Ilość pyłów zawieszonych w powietrzu zależy nie tylko od źródła emisji, ale też od warunków atmosferycznych. Przy bezwietrznej pogodzie, zwłaszcza zimą, zanieczyszczenia długo utrzymują się przy ziemi, tworząc smog.

Pyły PM10 i PM2,5 – normy

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz Unia Europejska określiły dopuszczalne stężenia pyłów w powietrzu. Jakie są normy dla PM2.5 i PM10?

Pyły zawieszone – wpływ na zdrowie

Pyły PM10 i PM2,5 nie są obojętne dla naszego organizmu. Ich długotrwała ekspozycja może prowadzić do:

• przewlekłych chorób układu oddechowego (POChP, astma, zapalenia oskrzeli),
• chorób układu sercowo-naczyniowego (zawały, udary),
• osłabienia odporności,
• nowotworów, zwłaszcza płuc,
• zaburzeń rozwoju płodu u kobiet w ciąży,
• pogorszenia funkcji poznawczych (szczególnie u dzieci i osób starszych).

Wrażliwe grupy to dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze oraz osoby z chorobami przewlekłymi. W dni o wysokim stężeniu pyłów zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej na zewnątrz i szczelne zamykanie okien.

Jak chronić się przed pyłami zawieszonymi?

Na szczęście istnieje wiele sposobów, by zmniejszyć kontakt z pyłem zawieszonym – szczególnie w pomieszczeniach, w których spędzamy 80–90% czasu.

Oczyszczacze powietrza

Najskuteczniejszym sposobem na ochronę w domu jest użycie oczyszczacza powietrza z filtrem HEPA. Filtry tego typu wyłapują do 99,97% cząstek o wielkości 0,3 mikrona – czyli skutecznie eliminują zarówno PM10, jak i PM2,5. Nowoczesne oczyszczacze są wyposażone również w:

• filtry węglowe – usuwają zapachy i lotne związki organiczne (VOC),
• czujniki jakości powietrza,
• tryby automatyczne i nocne,
• funkcje nawilżania lub jonizacji.

Dzięki temu nawet w centrum dużej metropolii możesz cieszyć się świeżym i zdrowym powietrzem w domu lub biurze.

Dodatkowe działania poprawiające jakość powietrza

Aby zachować wysoką jakość powietrza, unikaj wietrzenia pomieszczeń w godzinach szczytu emisji (rano i wieczorem). Zainwestuj także w rośliny oczyszczające powietrze, takie jak skrzydłokwiat, paproć czy bluszcz.

Warto też śledzić na bieżąco stan powietrza za pomocą aplikacji lub map smogowych oraz rozważyć instalację maski antysmogowej, jeśli często przebywasz na zewnątrz.

Podsumowując, pył zawieszony PM10 i PM2,5 to poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego – cichy wróg, którego nie widać, ale którego skutki odczuwa wielu z nas. Warto znać źródła tych zanieczyszczeń, obowiązujące normy oraz sposoby ochrony – zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej.

Dzięki oczyszczaczom powietrza, filtrom HEPA dostępnym na naszej stronie i świadomym nawykom możemy skutecznie ograniczyć narażenie na najbardziej szkodliwe pyły dla człowieka i zadbać o zdrowie swoje oraz bliskich – nie tylko zimą, ale przez cały rok.